Rosyjska dezinformacja. Jak się przed nią ochronić?

Celem dezinformacji jest oszukanie odbiorcy, aby wpłynąć na jego postawy, decyzje i nastroje w określonym celu, najczęściej politycznym lub ekonomicznym. Działania te mają na celu manipulowanie opinią publiczną, wywołanie paniki, polaryzację społeczeństwa, osłabienie zaufania do instytucji i zakłócenie debaty publicznej, utrudnianie współpracy, sianie zamętu i utrzymanie klimatu niepewności.

Wszystko to jednak spali na panewce, kiedy staniemy się na te zabiegi odporni.

Skąd Polacy czerpią informacje o kraju i świecie?

Polacy mają codziennie do czynienia z fałszywymi informacjami, próbą zniekształcania faktów, z manipulowaniem przekazu, fałszywymi komunikatami (fake newsami), czy z podawaniem propagandy lub opinii jako informacji. Dotyczy to zwłaszcza korzystania z popularnych platform gromadzących mnóstwo użytkowników w jednym miejscu.

Wg raportu opublikowanego przez Instytut Badań Internetu i Mediów Społecznościowych (IBIMS) oraz Fundację IBRIS w listopadzie 2021 roku 62 proc. respondentów zadeklarowało, że ich głównym źródłem informacji były portale internetowe, takie jak Wirtualna Polska czy Onet. Niecałe 40 proc. przyznało, że czerpie wiedzę z doniesień telewizyjnych TVN w „Faktach” o 19:00. Na trzecim miejscu jako źródło wiedzy 38,5 proc. osób wskazało media społecznościowe, takie jak Facebook czy Twitter.

Media społecznościowe to dziś główne źródło wiedzy o świecie dla najmłodszych dorosłych Polaków — wynika z badania CBOS „Młodzi i media społecznościowe” Jak podał Eurostat – w grudniu 2021 rokuopublikowanego w 2025 roku. Aż 39 proc. respondentów w wieku 18-24 lata wskazało sociale jako swoje podstawowe źródło informacji o wydarzeniach w kraju i za granicą.

Jak zauważa NASK, dzięki internetowi mamy dostęp do bardzo wielu źródeł informacji, możemy także dzielić się nią w czasie rzeczywistym za pomocą różnego rodzaju mediów internetowych – i trzeba to robić uważnie.

Jak odróżnić informację od dezinformacji?

Aby dobrze zrozumieć czym jest dezinformacja, trzeba ugruntować sobie wiedzę o informacji – to przedstawienie obiektywnego faktu, który może być interesujący dla wielu ludzi, i który jest możliwy do zweryfikowania.

Jak podał Eurostat, w grudniu 2021 roku 40 proc. badanych Polaków przyznało, że natknęło się na nieprawdziwe lub wątpliwe informacje w Internecie, ale zaledwie 16 proc. osób sprawdziło wiarygodność przeczytanych treści. NASK podaje też sposób jak to zrobić:

• Sprawdź czy źródło informacji jest wiarygodne (np. czy znasz osobiście autora).
• Sprawdź prawdziwość i logiczność przedstawionej relacji.
• Zweryfikuj, czy tę samą sytuację potwierdza inne źródło.
• Pomyśl co jest opinią autora, a co jest faktem.
• Zweryfikuj, czy autor zgłosił niebezpieczną sytuację odpowiednim służbom, jeżeli jest taka konieczność.